Mugimenduetatik haratago

Objetuen manipulazioen bitartez, umearen nortasuna ezagutu daiteke. Ondorioz, psikomotrizitatea ez da mugimendua bera aztertzera mugatzen; osotasunezko ikuspegi horretatik, bere borondatez, jakinaren gainean gauzatutako erantzun motor horretan, ezaugarri psikikoak ere hartzen dira kontuan.

Psikomotrizitatearen aspektu hau hobeto ulertzeko, "¡Huy! ¡Si Pablo habla!" artikulua erantsiko dizuet, non kasu erreal eta zehatz baten bidez azaldutakoa antzeman daiteke.

Hona hemen linka:

https://skydrive.live.com/view.aspx?cid=89B1759E50B1A643&resid=89B1759E50B1A643%21178&app=WordPdf&wdo=1

Artikulu honek erakusten digu, psikomotrizitatearen bidez, pixkanaka-pixkanaka haurren arazoei aurre egin daitekeela. Arazo larriak izanda ere, psikikoak hain zuzen ere, psikomotrizitatea, askok garrantzia kentzen dioten arlo hura, horiek sendatzeko edota bideak irekitzeko gai da. Hala ere, horretarako hezitzaileen laguntza, konfiantza, sostengua, pazientzia, elkarlana, gogoak, esfortzua eta lana behar dira. Umeek eurengan konfiantza jartzen duten pertsona behar dute ondoan, eurengan sinistu egiten dutenak eta elkarlanean arituz, arazoei aurre egiteko prest daudenak.

Materiala eta oharrak!

Psikomotrizitatea besteekin komunikatzeko, aurkikuntza bereziak egiteko, manipulazioak egiteko eta errituei jarraitzeko aukera da. Haur Hezkuntzan lortu nahi diren ezagutza, trebetasun eta jarreretara iristeko, nahitaez gorputzaren jardueretatik igaro behar da; haurraren gorputza hezkuntza-prozesuaren ardatza dela esan dezakegu. Psikomotrizitatearen garapenak gorputza kontrolatzeko, psikikoki eboluzionatzeko, besteekin harremanak izateko, kanpoko mundua barneratzeko bide gisa duen garrantzia kontuan hartuz gero, psikomotrizitatearen praktika erabat justifikaturik geratzen da.

Hau guztia modu egokian emateko, hurrengoko aholkuei erreparatzea garrantzitsua da. Alde batetik, interesgarria lizateke arropa gutxirekin egotea, horrela umeak bere gorputza ikusten duelako, sentipenak hobeto bereganatzen dituelako eta mugimenduak erraztasun handiagoz burutu ditzakeelako. Bestetik, ondo legoke gelan ispilu handi bat egotea, haurrek euren gorputza ondo ikusi, eta mugimendu eta keinuetan arreta handiagoa jar dezaten.

                         

Era berean, psikomotrizitate gelan hurrengoko materialak aurkitzea komenigarria izango litzateke: 

• Espazioa esperimentatzeko: era askotako formak eta egiturak.

• Grabitate-sentipen berriak izateko: tamaina eta azalera askotako pilotak, paperak, oihalak, mantak, koltxonetak, aroak, goma-aparreko makilak, goma-aparreko bloke handiak, sokak, plastikozko tutuak, kartoizko tutuak, puxikak eta birziklatzeko materiala.

• Egoera afektiboa bizitzeko: igotzeko, ezkutatzeko, babesteko eta labaintzeko materialak, mahaiak, suediar eserlekuak, hormako barrak, igotzeko sokak, kartoizko eta plastikozko kutxa handiak, kutxa sulatuak, gurpilak.

Psikomotrizitate gelaren antolakuntza

Psikomotrizitate gela, umeen aurrean jartzen da, bere espazioekin, bere materialarekin, umeek ikus dezaten espazio hori bere adierazkortasun motorra erakusteko ziurtasunezko gune sinboliko gisa. Jarduera motorrak (biratzea, ibiltzeak, ostikoz jotzeak, erortzeak, orekatzeak, saltatzeak, heltzeak, ukitzeak, oihukatzeak, barre egiteak, kulunkatzeak, makurtzeak, desegiteak,  eraikitzeak, izkutatzeak, adierazteak...) plazera ematen dio umeari. Aucouturier-en ustez, ezinbestekoa da alderdi motorra, afektiboa eta kognitiboa garatzea. Horretarako hiru txoko ezartzen ditu.







- Plazer sentsomotorraren txokoa: hemen honako jarduerak burutzen dira: kulunkaketak, jauziak, biratzea itzulikatzea, labaintzea, jaurtitzea, eskailerak igotzea, korrika egitea, oihu egitea, danborra edo tronpeta jotzea, sokekin jolastea, mozorrotzea, makillatzea... Espazio horretan, mugimendua bat-bateko jarduera da, gorputzaren irudia eta identitatea sendotzeko. Mugimenduek umearen orokortasuna adierazten dute.












- Jolas sinbolikoaren txokoa: umeak adierazpenak egiten dituenean besteen onarpena lortzeko aukera du. Dimentsio sinbolikoa garatzen du, hainbat paper betetzen baititu. Umeak berriro ere, bere plazerak eta bere gatazkak bizi ohi ditu, eta horiei erantzuten die, fikzioaren bidez errealitatea osatzen du eta, nolabait, oreka eta konpentsazioa bilatzen du. Txoko horretan menderatu ohi du bestela menderatu ohi ez duena.














- Urruntasunaren txokoa: umeak keinuak, begiradak, ahotsa eta mimoa erabiltzen ditu. Urruntzea bilatzen du hor, sentsomotor eta sinbolikoaren espazioetatik alde egiten du, emozioetatik aldentzen da, eta beste espazio bat bilatzen du, eraikitzeko, marrazteko, moldeatzeko, margotzeko... bere fantasiak martxan jarraitzen du gorputza mugitzen ez denean ere.












Aipatzekoa da, psikomotrizitateko estrategia pedagokikoei erreparatuz, gatazka bat aurkitzen dugula autoreen artean. Izan ere, batzuen iritziz (Laguia, 2000; Tomás 2005), estrategiak maiz aldatu behar dira ume trebeenak jolasean agintari bihur ez daitezen. Hala ere, beste batzuen ustez (Aucouturier, 2004), afektuzko esparruari begiratzen badiogu, espazioak beti berdin agertu beharko luke edo antzera antolatuta, espazio zehatz horretan ziurtasuna izateko.









Bestela esanda, umeak batzuetan babesa aurkitzen du jolasak errepikatzen direnean, baina beste batzuetan, nahiago du gauzak deskubritzea eta sortzea.

Irakasleentzako oharra!

Psikomotrizitateak ez du izan behar ondo pasatzeko momentu hutsa; umeekin lan egiteko beste modu bat da, baina irakasleak orientazio pedagogiko garbi bat izan behar du, bestela, planteamendua ez da egokia izango. Lan praktikoa aurrera eramaten denean material aurkezterakoan, zailtasun maila bat baino gehiago egon behar du, trebetasun gutxiago duten ikasleek antsietatea eta beldurra senti ez dezaten. Umeak, batzuetan, babesa aurkitzen du jolasak errepikatzen direnean, baina, beste batzuetan, nahiago du gauzak deskubritzea eta sortzea, edo gauzak eta ideiak trukatzea, eta, beste batzuetan, nahiago du hitz egitea emozioak kanporatzeko.

Psikomotrizitatearen sortzailea

Hona hemen, Bernard Aucouturier, hots, psikomotrizitatearen sortzailea, aurkeztu egiten gaituen bideoa. Bertan, bere bizitzaz hitz egiten zaigu eta psikomotrizitatea aurkitu zuen arte, bere ibilbide profesionalaren berri ematen digu. Horrez gain, psikomotrizitatearen helburuak helarazi eta era berean, honen garrantzia azpimarratzen duten hainbat aspektu izendatzen ditu.

Norbaitek aurkikuntza berri bat egiten duenean, bere izena argitara eta ezagutzera ematen den bezalaxe, garrantzitsua kontsideratzen dut psikomotrizitatearen sortzailea ezagutzea. Hura apur bat ezagututa, eta irakaskuntza munduan egin zuen ibilbidea ezagututa, berak hartutako oinarriak edota irizpideak eta sortutako metodoa hobeto ulertu daitezkeelako.

Mugimenduei esanahia ematea

Psikomotrizitatea, azken batean, gizakiak gorputzaren bidez mintzaira (hizkuntza) adierazteko aukera bat da, komunikatzeko baliabide bat. Hala erabakita, keinuen bidez, mezuak isla ditzakegu.

Bideo honetan mimo bat ikusi dezakegu; hitzik esan gabe, mugimendu, keinu eta aurpegiaren bidez, mezuak eta istorioak ere komunikatzen eta transmititzen dituena. Bideoa lotura zuzena du arestian esandakoarekin. Izan ere, psikomotrizitate orduak ez dira ondo pasatzeko momentu hutsak, umeak aztertzeko eta behatzeko aukerak eta aldiak dira.

Psikomotrizitate saioetan keinu, mugimendu, begirada, ekintza, intentzio, aurpegi baten bidez, haurrak dituen arazoak, gabeziak edota beldurrak antzeman daitezke. Are gehiago, ume askoren laguntza eta irtenbidea izan daiteke. Askotan haurrek adina edota barruan dutena espresatzeko zailtasunak direla medio, euren jokabideekin "hitz egiten" dute.

    

Plazerak

Psikomotrizitatearen bidez haurrek plazer ezberdinak esperimentatu, bizi eta sentitzen dituzte:

1. Komunikatzeko plazera: komunikatzea ematea eta jasotzea da, sentimenduak eta desioak ulertzea, taldekoei adieraztea eta errespetatzea. Eta hori adierazten da bata besteari jarraituz, gauzak eraikiz eta botaz... eta adierazpena gehienetan ez da hitzezkoa izaten.

2. Sortzeko plazera: umeak kanpoko mundua aldatu nahi du, bizipen positiboa duen bitartean. Gauzak manipulatzean sormena lantzen du, eta horrek ongizate sentsoriala, tonikoa eta afektiboa eragiten dio.

3. Ekintza operatiboen plazera: urteetan, bere behar eta lehentasunak asetzeko asmoz, emozioen bitartez errealitatea eraldatu ohi du. Hor, deszentrazioa gertatzen da; objektuak bere balioa galtzen du, eta beste zentzu bat hartzen du.

Psikomotrizitatea definitzen

Garai batean gorputzaren eta arimaren bereizketa egiten bazen ere (soma eta psikea), psikomotrizitatea gizakia osotasunean hartzen du, izaki bakar bat balitz bezala, eta ez nabarmendutako bi azpiatalen batura gisa. Haurraren afektibitatearen, adimenaren eta mugimenduaren esparruak bateratuta hartzen ditu.

Beraz, gaur egun, honela definitu dezakegu psikomotrizitatea: mugimenduaren bidez, pertsonaren garapen fisiko, psikiko eta soziala ahalbidetu, erraztu eta suspertzen duen gaitasuna. Filosofia horren helburuen artean honako hauek nabarmendu daitezke:

• Norbera ezagutzea eta onartzea.

• Portabidea (jokabidea) egokitzea.

• Norberaren autonomia garatuz, bizitza sozialean ardurak eskuratzeko gaitasunak hobetzea.

Haurrek barruan dutena tonizitatearen bidez kanporatzen dute, eta mugimenduarekin, ahotsarekin eta begiradarekin munduan egoteko era bat adierazten dute.

Esaldi bakarrean laburbilduz:

"Psikomotrizitatean haurrak pentsatzeko plazeretik, egiteko plazerera igarotzen dira" 

                                          

Haurra eta jolasa

Ume bakoitzak munduan egoteko modu bat du, eta horren arabera sortzen dira harreman guztiak. Ikasle edo ume guztiak ez dira berdinak, eta horiek aurretik izan dituzten esperientziak ere ez dira berdinak. Ume bakoitzak dituen aukerak izango dira beren ikaskuntzen abiapuntua (Aucouturier eta Mendel, 2004). 

Ume guztiek ez dituzte posibilitate berak ikaskuntzak barneratzeko eta horiek finkatzeko. Hori oinarri hartuta, eta ume bakoitzak denbora eta erritmo jakin bat behar duela kontuan izanda, lan egiterakoan aniztasun hori hartu behar da kontuan. Hau da, haurra duen erritmo, aukera eta abileziekin, hots, haurra bere osotasunean, errespetatu beharra dago. Modu honetan soilik lortu dezakegu haurrak dituen gaitasun eta aukera guztiei ahalik eta etekin handiena eta abersagarriena ateratzea. Horrela ez egitekotan, haurra urduritu, larritu eta etorkizunera begira, ondorio latzak ekar ditzake.

Bestalde, jolasak izugarrizko garrantzia du umearen garapen osoan, jolastean kontzentrazio maila oso handia behar baita, eta, hala, ume bat jolasean ari denean lanean ari denean bezainbesteko sakontasunaz aritzen da. Horretan oinarritzen da psikomotrizitatea, eta, horrenbestez, metodo horrek hainbat ikaskuntza-jarduera txertatu nahi ditu, umearen oinarrizko beharrak asetzeko.



Garapen motorra

Lehenik, garapen motorrak haurrengan duen garrantzia eta eragina ezagutuko dugu.

Garapen fisikoa eta mugimenduaren moldaketak ezinbestekoak dira haurrarentzat; mugimenduaren bidez umea harremanetan jartzen da inguruan duenarekin, eta besteekin, eta gorputza komunikatzeko bidea bihurtzen da.

Beste aldetik ere, gorputza ezagutzeko bide bihurtzen da: "haren nortasunaren egituraketa berezia beraren ni fisikoaren kontzientatik abiatuz hasten da".

  

Autokontzeptu positibo bat ezartzea norberaren irudi fisiko onartzearekin lotuta dago. Umearen garapen fisikoa egokia eta orekatua bada, bere buruarekiko irudi positiboa izatea errazago izango da. Umearen garapen fisikoa gaitasun motorren bidez gertatzen da, eta gaitasun motorrak ohiturazko eta oinarrizko trebetasun eta abilesien bidez garatzen dira. Gaitasun motorrak pertsonak dituen ahalmen garatu gabeak dira, eta ez badira trebetasun eta abilezien bidez lantzen, gerta daiteke haien garapena egokia ez izatea.

Horregatik guztiagatik, ugaritasun motorra eskeini behar zaio umeari haurtzaroko etapa guztietan, baina batez ere haur hezkuntzan.

SARRERA

Psikomotrizitatea umeen eguneroko bizitzan uneoro presente dagoen arloa da. Hala ere, askok ez diote behar besteko garrantzia ematen, psikomotrizitateak umean izan ditzakeen eraginak ezagutzen ez dituztelako. Era berean, psikomotrizitatearen bidez, umeen gabeziak ere ezagutu egin daitezke. Horregatik guztiagatik, funtsezkoa da behar duen garrantzia eskeintzea eta ematea arlo honi. Hauxe da hain zuzen ere blog honen bitartez igorri nahi dizuedana.

Besterik gabe, murgildu gaitezen psikomotrizitate munduan!